Theo thông tin của Tổ chức Thú y thế giới (OIE) và Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên hợp quốc (FAO), tình hình dịch bệnh Cúm gia cầm (CGC) đã và đang có chiều hướng diễn biến phức tạp ở nhiều quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới, cũng như tại các nước trong khu vực; đặc biệt xuất hiện nhiều chủng vi rút (H5N1, H5N2, H5N8, H7N9, H9N2,...) gây ra dịch bệnh trên gia cầm, có khả năng lây sang người. Nguy cơ xâm nhiễm A/H5N2 và các chủng vi rút CGC thể độc lực cao khác vào Việt Nam thông qua hoạt động vận chuyển, buôn bán, tiêu thụ gia cầm và sản phẩm gia cầm nhập lậu, không rõ nguồn gốc, thông qua chim di cư, nhất là đối với các tỉnh biên giới là rất cao.

Theo báo cáo của các cơ quan quản lý chuyên ngành thú y, năm 2021 cả nước đã xảy ra 120 ổ dịch CGC tại 114 xã thuộc 82 huyện của 32 tỉnh, thành phố, buộc tiêu hủy khoảng 450.000 con gia cầm (tăng hơn 2 lần so với năm 2020), do 3 chủng vi rút độc lực cao A/H5N6, A/H5N1 và A/H5N8 gây ra (trong đó, chủng A/H5N8 lần đầu tiên xâm nhiễm vào nước ta, đến nay đã lây lan sang 14 tỉnh, thành phố, buộc tiêu hủy hơn 40.000 con gia cầm); kết quả giám sát chủ động CGC năm 2021 tại 103 chợ, điểm thu gom gia cầm thuộc 13 tỉnh, thành phố (xét nghiệm 4.144 mẫu lấy từ hơn 20.000 con gia cầm) cho thấy có 1.566 mẫu gộp dương tính CGC týp A (chiếm 37,8%), 129 mẫu dương tính với CGC A/H5 (chiếm 3,1%), 46 mẫu dương tính với CGC A/H5N1 (chiếm 0,02%), 58 mẫu dương tính với Cúm A/H5N6 (chiếm 1,39%), 03 mẫu dương tính CGC A/H5N8 (chiếm 0,07%); kết quả phân tích gần 1.478 mẫu giám sát tại 15 tỉnh, thành phố cũng phát hiện 356 mẫu (chiếm 24%) dương tính với chủng CGC A/H9N2 là chủng vi rút có thể gây giảm đẻ ở gia cầm, đồng thời có nguy cơ lây sang người (trên thế giới đã có 75 người nhiễm chủng vi rút này, trong đó có 55 người tại Trung Quốc).

Nhận định trong thời gian tới, nguy cơ dịch bệnh CGC gia tăng là rất cao, do: (i) Tổng đàn gia cầm lớn (hơn 520 triệu con), nhưng chủ yếu là chăn nuôi nhỏ lẻ, chưa đảm bảo yêu cầu vệ sinh thú y, an toàn dịch bệnh, nhiều đàn gia cầm chưa được tiêm vắc xin phòng bệnh; (ii) Vi rút CGC lưu hành ở nhiều địa phương với tỷ lệ khá cao; (iii) Giao thương buôn bán, vận chuyển gia cầm, sản phẩm gia cầm trong nước tăng mạnh vào dịp tết Nguyên đán; (iv) Tình trạng nhập lậu gia cầm, sản phẩm gia cầm còn xảy ra tại các tỉnh biên giới; (v) Thời tiết thay đổi làm giảm
sức đề kháng của đàn gia cầm.

Để chủ động phòng, chống dịch bệnh CGC, ngăn chặn chủng vi rút CGC A/H5N2 và các chủng vi rút CGC thể độc lực cao khác, hạn chế thấp nhất vi rút CGC lây nhiễm và gây tử vong cho người, ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng, giảm thiểu thiệt hại cho ngành chăn nuôi, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (PTNT) đề nghị đồng chí Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tập trung chỉ đạo các Sở, ngành và chính quyền các cấp triển khai quyết liệt, đồng bộ các giải pháp phòng, chống dịch bệnh CGC theo quy định của Luật Thú y, các văn bản hướng dẫn thi hành Luật và các văn bản của Thủ tướng Chính phủ (Quyết định số 172/QĐ-TTg ngày 13/02/2019 về việc phê duyệt “Kế hoạch quốc gia phòng, chống bệnh CGC giai đoạn 2019 - 2025”; Công điện số 163/CĐ-TTg ngày 08/02/2021); trong đó chú trọng tập trung thực hiện những biện pháp sau:

1. Đối với địa phương có ổ dịch CGC chưa qua 21 ngày, cần tập trung mọi nguồn lực để tổ chức kiểm soát, không để dịch bệnh lây lan diện rộng.

2. Rà soát, tổ chức tiêm vắc xin CGC phòng bệnh cho đàn gia cầm, bảo đảm đạt tỷ lệ trên 80% tổng đàn có nguy cơ; thường xuyên rà soát, tiêm phòng bổ sung cho đàn gia cầm mới phát sinh và chưa được tiêm phòng.

3. Hướng dẫn chủ chăn nuôi gia cầm tăng cường áp dụng nghiêm ngặt các biện pháp chăn nuôi đảm bảo vệ sinh phòng bệnh; thường xuyên vệ sinh, sát trùng bằng vôi bột, hóa chất để tiêu diệt mầm bệnh; tiêm phòng đầy đủ vắc xin phòng bệnh CGC cho đàn gia cầm.

4. Tổ chức xây dựng và triển khai kế hoạch giám sát chủ động, lấy mẫu của gia cầm có dấu hiệu mắc bệnh, nghi mắc bệnh CGC, gia cầm tại các địa bàn có nguy cơ cao (địa phương giáp biên giới, các điểm, cơ sở buôn bán, tập kết gia cầm, cơ sở giết mổ, cơ sở tiêu hủy gia cầm,...) và gửi phòng xét nghiệm thuộc Cục Thú y để xét nghiệm xác định nguyên nhân gây bệnh, kịp thời cảnh báo, xử lý, tiêu hủy đàn gia cầm mắc bệnh, nghi mắc bệnh, dương tính với vi rút CGC A/H5N1, A/H5N6, A/H5N8,... theo quy định.

5. Tổ chức thực hiện nghiêm công tác kiểm dịch tại gốc; kiểm soát chặt chẽ việc vận chuyển, buôn bán gia cầm và sản phẩm gia cầm trên địa bàn. Tăng cường truyền thông để người dân không tham gia vào hoạt động buôn bán, vận chuyển lậu gia cầm, sản phẩm gia cầm qua biên giới; xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm.

6. Tổ chức thông tin, tuyên truyền, hướng dẫn người dân chủ động giám sát gia cầm có biểu hiện bị bệnh, nghi bị bệnh, kịp thời phát hiện, báo cáo chính quyền, cơ quan thú y và triển khai các biện pháp phòng, chống dịch bệnh; tuyệt đối không buôn bán, giết mổ, tiêu thụ gia cầm mắc bệnh, nghi mắc bệnh, vứt xác gia cầm, chất thải chưa qua xử lý ra môi trường; thực hiện nghiêm các biện pháp phòng, chống dịch bệnh, báo cáo dịch bệnh theo quy định; hằng ngày vệ sinh, sát trùng bằng hóa chất, vôi bột tại khu vực nuôi gia cầm.

7. Chỉ đạo các lực lượng của Ban Chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (Ban 389 địa phương) quyết liệt ngăn chặn, kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp vận chuyển trái phép động vật, sản phẩm động vật trên địa bàn quản lý, đặc biệt đối với các trường hợp vận chuyển trái phép gia cầm, sản phẩm gia cầm từ nước ngoài vào Việt Nam.

8. Tập trung các nguồn lực tổ chức thực hiện Đề án “Tăng cường năng lực hệ thống cơ quan quản lý chuyên ngành thú y các cấp, giai đoạn 2021 - 2030” ban hành kèm theo Quyết định số 414/QĐ-TTg ngày 22/3/2021; củng cố và tăng cường năng lực hệ thống cơ quan quản lý chuyên ngành thú y các cấp theo Chỉ thị số 32/CT-TTg ngày 25/11/2021 của Thủ tướng Chính phủ.

9. Bố trí nguồn lực triển khai Kế hoạch phòng, chống dịch bệnh gia súc, gia cầm và thủy sản năm 2022 của địa phương; đồng thời gửi Kế hoạch đến Bộ Nông nghiệp và PTNT (Cục Thú y) để theo dõi, phối hợp chỉ đạo và tổ chức thực hiện.

10. Bộ Nông nghiệp và PTNT giao

a) Cục Thú y và các đơn vị thuộc Cục tổ chức các đoàn công tác đến các địa phương để kiểm tra, hướng dẫn, đôn đốc tổ chức thực hiện; chủ động phối hợp với các tổ chức quốc tế, các nước để chia sẻ thông tin, kinh nghiệm và giải pháp phòng, chống dịch bệnh; khẩn trương tổ chức giám sát, cảnh báo và kịp thời hướng dẫn các biện pháp phòng, chống dịch bệnh CGC; khẩn trương hoàn thiện việc kiểm nghiệm, khảo nghiệm và cấp phép lưu hành các loại vắc xin CGC thế hệ mới, bảo đảm chủ động phòng bệnh CGC hiệu quả, kịp thời.

b) Cục Chăn nuôi và Trung tâm Khuyến nông quốc gia tổ chức thành lập các đoàn công tác đến các địa phương đôn đốc, hướng dẫn cụ thể các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học, vệ sinh phòng dịch.

Bộ Nông nghiệp và PTNT đề nghị đồng chí Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố chỉ đạo các Sở, ngành và chính quyền các cấp của địa phương khẩn trương tổ chức thực hiện; kịp thời thông báo về Bộ Nông nghiệp và PTNT để phối hợp xử lý các vấn đề phát sinh./.

Theo thông tin của Tổ chức Thú y thế giới (OIE) và Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên hợp quốc (FAO), tình hình dịch bệnh Cúm gia cầm (CGC) đã và đang có chiều hướng diễn biến phức tạp ở nhiều quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới, cũng như tại các nước trong khu vực; đặc biệt xuất hiện nhiều chủng vi rút (H5N1, H5N2, H5N8, H7N9, H9N2,...) gây ra dịch bệnh trên gia cầm, có khả năng lây sang người. Nguy cơ xâm nhiễm A/H5N2 và các chủng vi rút CGC thể độc lực cao khác vào Việt Nam thông qua hoạt động vận chuyển, buôn bán, tiêu thụ gia cầm và sản phẩm gia cầm nhập lậu, không rõ nguồn gốc, thông qua chim di cư, nhất là đối với các tỉnh biên giới là rất cao.

Theo báo cáo của các cơ quan quản lý chuyên ngành thú y, năm 2021 cả nước đã xảy ra 120 ổ dịch CGC tại 114 xã thuộc 82 huyện của 32 tỉnh, thành phố, buộc tiêu hủy khoảng 450.000 con gia cầm (tăng hơn 2 lần so với năm 2020), do 3 chủng vi rút độc lực cao A/H5N6, A/H5N1 và A/H5N8 gây ra (trong đó, chủng A/H5N8 lần đầu tiên xâm nhiễm vào nước ta, đến nay đã lây lan sang 14 tỉnh, thành phố, buộc tiêu hủy hơn 40.000 con gia cầm); kết quả giám sát chủ động CGC năm 2021 tại 103 chợ, điểm thu gom gia cầm thuộc 13 tỉnh, thành phố (xét nghiệm 4.144 mẫu lấy từ hơn 20.000 con gia cầm) cho thấy có 1.566 mẫu gộp dương tính CGC týp A (chiếm 37,8%), 129 mẫu dương tính với CGC A/H5 (chiếm 3,1%), 46 mẫu dương tính với CGC A/H5N1 (chiếm 0,02%), 58 mẫu dương tính với Cúm A/H5N6 (chiếm 1,39%), 03 mẫu dương tính CGC A/H5N8 (chiếm 0,07%); kết quả phân tích gần 1.478 mẫu giám sát tại 15 tỉnh, thành phố cũng phát hiện 356 mẫu (chiếm 24%) dương tính với chủng CGC A/H9N2 là chủng vi rút có thể gây giảm đẻ ở gia cầm, đồng thời có nguy cơ lây sang người (trên thế giới đã có 75 người nhiễm chủng vi rút này, trong đó có 55 người tại Trung Quốc).

Nhận định trong thời gian tới, nguy cơ dịch bệnh CGC gia tăng là rất cao, do: (i) Tổng đàn gia cầm lớn (hơn 520 triệu con), nhưng chủ yếu là chăn nuôi nhỏ lẻ, chưa đảm bảo yêu cầu vệ sinh thú y, an toàn dịch bệnh, nhiều đàn gia cầm chưa được tiêm vắc xin phòng bệnh; (ii) Vi rút CGC lưu hành ở nhiều địa phương với tỷ lệ khá cao; (iii) Giao thương buôn bán, vận chuyển gia cầm, sản phẩm gia cầm trong nước tăng mạnh vào dịp tết Nguyên đán; (iv) Tình trạng nhập lậu gia cầm, sản phẩm gia cầm còn xảy ra tại các tỉnh biên giới; (v) Thời tiết thay đổi làm giảm
sức đề kháng của đàn gia cầm.

Để chủ động phòng, chống dịch bệnh CGC, ngăn chặn chủng vi rút CGC A/H5N2 và các chủng vi rút CGC thể độc lực cao khác, hạn chế thấp nhất vi rút CGC lây nhiễm và gây tử vong cho người, ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng, giảm thiểu thiệt hại cho ngành chăn nuôi, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (PTNT) đề nghị đồng chí Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tập trung chỉ đạo các Sở, ngành và chính quyền các cấp triển khai quyết liệt, đồng bộ các giải pháp phòng, chống dịch bệnh CGC theo quy định của Luật Thú y, các văn bản hướng dẫn thi hành Luật và các văn bản của Thủ tướng Chính phủ (Quyết định số 172/QĐ-TTg ngày 13/02/2019 về việc phê duyệt “Kế hoạch quốc gia phòng, chống bệnh CGC giai đoạn 2019 - 2025”; Công điện số 163/CĐ-TTg ngày 08/02/2021); trong đó chú trọng tập trung thực hiện những biện pháp sau:

1. Đối với địa phương có ổ dịch CGC chưa qua 21 ngày, cần tập trung mọi nguồn lực để tổ chức kiểm soát, không để dịch bệnh lây lan diện rộng.

2. Rà soát, tổ chức tiêm vắc xin CGC phòng bệnh cho đàn gia cầm, bảo đảm đạt tỷ lệ trên 80% tổng đàn có nguy cơ; thường xuyên rà soát, tiêm phòng bổ sung cho đàn gia cầm mới phát sinh và chưa được tiêm phòng.

3. Hướng dẫn chủ chăn nuôi gia cầm tăng cường áp dụng nghiêm ngặt các biện pháp chăn nuôi đảm bảo vệ sinh phòng bệnh; thường xuyên vệ sinh, sát trùng bằng vôi bột, hóa chất để tiêu diệt mầm bệnh; tiêm phòng đầy đủ vắc xin phòng bệnh CGC cho đàn gia cầm.

4. Tổ chức xây dựng và triển khai kế hoạch giám sát chủ động, lấy mẫu của gia cầm có dấu hiệu mắc bệnh, nghi mắc bệnh CGC, gia cầm tại các địa bàn có nguy cơ cao (địa phương giáp biên giới, các điểm, cơ sở buôn bán, tập kết gia cầm, cơ sở giết mổ, cơ sở tiêu hủy gia cầm,...) và gửi phòng xét nghiệm thuộc Cục Thú y để xét nghiệm xác định nguyên nhân gây bệnh, kịp thời cảnh báo, xử lý, tiêu hủy đàn gia cầm mắc bệnh, nghi mắc bệnh, dương tính với vi rút CGC A/H5N1, A/H5N6, A/H5N8,... theo quy định.

5. Tổ chức thực hiện nghiêm công tác kiểm dịch tại gốc; kiểm soát chặt chẽ việc vận chuyển, buôn bán gia cầm và sản phẩm gia cầm trên địa bàn. Tăng cường truyền thông để người dân không tham gia vào hoạt động buôn bán, vận chuyển lậu gia cầm, sản phẩm gia cầm qua biên giới; xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm.

6. Tổ chức thông tin, tuyên truyền, hướng dẫn người dân chủ động giám sát gia cầm có biểu hiện bị bệnh, nghi bị bệnh, kịp thời phát hiện, báo cáo chính quyền, cơ quan thú y và triển khai các biện pháp phòng, chống dịch bệnh; tuyệt đối không buôn bán, giết mổ, tiêu thụ gia cầm mắc bệnh, nghi mắc bệnh, vứt xác gia cầm, chất thải chưa qua xử lý ra môi trường; thực hiện nghiêm các biện pháp phòng, chống dịch bệnh, báo cáo dịch bệnh theo quy định; hằng ngày vệ sinh, sát trùng bằng hóa chất, vôi bột tại khu vực nuôi gia cầm.

7. Chỉ đạo các lực lượng của Ban Chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (Ban 389 địa phương) quyết liệt ngăn chặn, kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp vận chuyển trái phép động vật, sản phẩm động vật trên địa bàn quản lý, đặc biệt đối với các trường hợp vận chuyển trái phép gia cầm, sản phẩm gia cầm từ nước ngoài vào Việt Nam.

8. Tập trung các nguồn lực tổ chức thực hiện Đề án “Tăng cường năng lực hệ thống cơ quan quản lý chuyên ngành thú y các cấp, giai đoạn 2021 - 2030” ban hành kèm theo Quyết định số 414/QĐ-TTg ngày 22/3/2021; củng cố và tăng cường năng lực hệ thống cơ quan quản lý chuyên ngành thú y các cấp theo Chỉ thị số 32/CT-TTg ngày 25/11/2021 của Thủ tướng Chính phủ.

9. Bố trí nguồn lực triển khai Kế hoạch phòng, chống dịch bệnh gia súc, gia cầm và thủy sản năm 2022 của địa phương; đồng thời gửi Kế hoạch đến Bộ Nông nghiệp và PTNT (Cục Thú y) để theo dõi, phối hợp chỉ đạo và tổ chức thực hiện.

10. Bộ Nông nghiệp và PTNT giao

a) Cục Thú y và các đơn vị thuộc Cục tổ chức các đoàn công tác đến các địa phương để kiểm tra, hướng dẫn, đôn đốc tổ chức thực hiện; chủ động phối hợp với các tổ chức quốc tế, các nước để chia sẻ thông tin, kinh nghiệm và giải pháp phòng, chống dịch bệnh; khẩn trương tổ chức giám sát, cảnh báo và kịp thời hướng dẫn các biện pháp phòng, chống dịch bệnh CGC; khẩn trương hoàn thiện việc kiểm nghiệm, khảo nghiệm và cấp phép lưu hành các loại vắc xin CGC thế hệ mới, bảo đảm chủ động phòng bệnh CGC hiệu quả, kịp thời.

b) Cục Chăn nuôi và Trung tâm Khuyến nông quốc gia tổ chức thành lập các đoàn công tác đến các địa phương đôn đốc, hướng dẫn cụ thể các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học, vệ sinh phòng dịch.

Bộ Nông nghiệp và PTNT đề nghị đồng chí Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố chỉ đạo các Sở, ngành và chính quyền các cấp của địa phương khẩn trương tổ chức thực hiện; kịp thời thông báo về Bộ Nông nghiệp và PTNT để phối hợp xử lý các vấn đề phát sinh./.